Alerjik Rinitler

Burun iltihabına rinit denmektedir. İltihap, alerji kaynaklı olursa, oluşan duruma alerjik rinit denir. Alerjik rinitin belli başlı özellikleri; burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve hapşırma şeklindedir. Bunların yanı sıra, gözlerde, burunda ya da damakta kaşıntı hissi de olur. Gün geçtikçe yaygınlaşan bu rahatsızlığın Türkiye’de görülme oranı; çocuklarda %2 ile %37 arasında, yetişkinlerde ise %8 ile %30 arasındadır. Her yaşta ortaya çıkabilen bu rahatsızlık, daha çok çocukluk ya da gençlik dönemlerinde ilk belirtilerini gösterir. Alerjik rinit rahatsızlığı olan kişilerde, diğer alerji temelli rahatsızlıkların görülmesi de olasıdır.

Alerjik Rinitin Belirtileri

• Hapşırma
• Burun akıntısı
• Burun tıkanması
• Burunda kaşıntı
• Geniz akıntısı
• Öksürük
• Halsizlik
• Koku almada zorluk çekme
• Damak ve kulak içi kaşıntısı
• Alerjen tepki veren bünyelerde gözler kaşıntı, sulanma ya da kızarıklık
• Devamlı ağızdan nefes alıp verme durumunda damak ya da diş bozuklukları
• Alerjik selam olarak bilinen, burnun yukarı doğru itilerek kaşınması ve sonucunda burun ucunda yatay çizgi oluşması
• Göz altlarında hafif ödem oluşması
• Rahat nefes alınıp verilmemesine bağlı olarak uyku bozuklukları
• Çocuklarda dikkat eksiliği, konsantrasyon bozukluğu, bunlara bağlı olarak öz güven eksikliğinin oluşması
• Erişkinlerde, sayılan nedenlerden ötürü, depresyon, anksiyete, iş üretkenliğinin düşmesi

Alerjik Rinit Türleri

Alerjik rinitin türlere ayrılmasında, hastalığın süresi ve şiddeti baz alınmıştır. Belirtiler, haftada 4 günden az, dört haftadan daha kısa sürede devam ediyorsa; aralıklı (intermitan) rinit; haftada 4 günden çok, 4 haftadan daha uzun sürede devam ediyorsa süregen (persistan) rinit olarak sınıflanır.

Şiddet sınıflandırmasındaysa; uyku bozukluğu, günlük yaşam kalitesinde düşme, çabuk yorulma ve sıkıntı hissetme belirtileri yaşanıyorsa orta ya da ağır rinit, bu verilerden hiçbiri yaşanmıyorsa hafif alerjik rinit, özellikleri baz alınır.

Tüm bunların yanında mevsimsel alerjik rinitler de görülmektedir. Havada uçan, ağaçların, çiçeklerin ya da ot polenlerinin yarattığı etki olarak kendini gösterir. Halk arasında bu durum, saman nezlesi olarak da bilinir. Ancak bu noktada bir bilgi düzeltilmesi yapılmalıdır. Kuru ve rüzgarlı havalarda, polenlerin yoğunlu daha fazla miktardadır ve bu dönemde mevsimsel allerjik rinit görülebilir. Yıl boyu süren alerjik rinitlerin oluşma sebebi, ev tozu ya da ev akarı (nem), küf mantarları, hamam böcekleri ya da hayvan tüyleridir.

Alerjik Rinitte Tanı Koyma

Şikayeti olan hastaya doğru tanı konması için yapılacak ilk ve en doğru adım, hastanın hikayesinin dinlenmesidir. Hastayı nelerin tetiklemiş olduğu, belirtilerin hangi mevsimde ortaya çıktığı, hangi koşullarda ev hayatını sürdürdüğü, tanı konması için cevaplanması gereken önemli sorulardır. Alerjik rinit tanısı, fiziksel muayene de gerektirir. Burnun iç yüzeyi ve yumuşa dokularının kontrolü yapılır. Alerjik rinitte, yumuşak dokularda şişme görülebilir.

Hangi duruma, hangi etmenlere allerjinin olup olmadığının belirlenmesi için de, hastaya deri ve kan testleri uygulanır. Bu testlerden, öncelikli tercih edileni deri testleridir.

Doğru bir tespit yapılabilmesi için, hastaların ayrıntılı olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi gerekir. Çünkü alerjik rinit, enfeksiyonel rinit, alerjik olmayan rinit, rinosinüzit, polip, yabancı cisim, burun eti, geniz eti gibi durumlarla karıştırılmaya çok müsaittir. Bunun için alanında deneyimli bir doktora başvurmak, hastanın önceliği olmalıdır.

Alerjik Rinit Tedavisi

Alerjik rinitin tedavisinde, hastanın tepki verdiği alerjen maddelerden kaçınması ve de ilaç tedavisi uygulanır. İlaç olarak, alerjenik maddelerin etkisini en aza indiren antihistaminikler ve kortizonlu burun spreyleri tercih edilir. Kortizonlu burun spreyleri, sadece burnun iç kısmına temas edeceği için, herhangi bri yan etkisi de bulunmaz. Bunun yerine, burun yıkama seçeneği de tercih edilebilir.

Alerjik rinitin önlenmesi ve tedavisi için, faydası kanıtlanmış alerjen maddelerle uygulanan aşı yöntemi olmaktadır. Bu yönteme alerjen immünoterapi denmektedir. Yöntem, kişiye özel olarak, alerjen olan bulgulara göre hazırlanacağı için, mutlaka alerji alanında uzmanlaşmış bir doktor tarafından yapılmalıdır. Bu yöntem, bazı astım hastalarında da astım gelişimini önleme de etkili olmuştur.

Unutulmamalıdır ki, alerjik rinitin en temel tedavisi, alerjen maddelerden uzak durmaktır. Ancak günlük yaşam içinde, hastalar için bu pek de mümkün olamaz. Yine de alerjik rinitin etkisini daha az hissetmek için, tedavi süreciyle birlikte, dikkat edilecek bazı noktalar da vardır. Bunlar:

• Toz ya da duman yoğunluğu bulunan ortamlarda bulunmamak. Bulunulması gerekli ya da zorunluysa maske takmak
• Sigara kullanmamak
• Bulunan ortamın ısı ve nem ayarının iyi yapmak
• Polenlerin uçuştuğu mevsimlerde, mümkün olduğunca kapalı alanları tercih etmek. Eğer mümkünse ev içinde de kapı ve pencereleri kapalı tutmak
• Ev yaşamında kullanılan eşyaların maddelerini değiştirmek. Yani; halı, kilim ya da battaniye yerine deri, vinlex ya da plastik dokulu eşyaların kullanılması
• Evcil hayvan bakımını, özellikle ev içinde yapmamak
• Ev içinde bitki yetiştiriciliği yapmamak
• Kişinin kendine özel nevresim ve çarşaf takımı edinmesi. Böyle bir duruma imkan yoksa, kullanılan nevresim ve çarşafları, düzenli ve de sık olarak yıkamak
• Elektrik süpürgesi kullanırken, dışarı toz vermediğinden emin olmak
• Peluş ya da tüylü oyuncakları kullanmamak ve uzak durmak
• Bir hastanın kendine özel, kişisel önlemler alması. Yani,hangi durumda tepkinin başladığını bilen hasta, o durumlardan ya da maddelerden kendini uzak tutmalı.

Alerjik rinit, ameliyat gerektiren bir rahatsızlık değildir. Ameliyatın gerektiği durumlar; alerjiye bağlı olarak gelişen et büyümeleri ya da alerjen nedenlerden dolayı sinüzitin kronikleşmesidir.